زندگی طولانی وقتی ارزشمند است که همراه با سلامت باشد. اگر دهه‌های بیشتری عمر کنیم، اما بخش بزرگی از آن را با بیماری و ناتوانی بگذرانیم، کیفیت زندگی به‌شدت پایین می‌آید؛ اتفاقی که متأسفانه بسیاری از افراد تجربه می‌کنند. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO)، میانگین طول عمر انسان حدود ۷۷.۵ سال است، در حالی‌که سال‌های زندگی در سلامت کامل تنها ۶۶.۱ سال محاسبه شده است. این فاصله، همان «شکاف بین طول عمر و طول عمر سلامت» است. تصور کنید کسی تا ۱۰۰ سالگی زندگی کند، اما ۳۰ سال آخرش با مشکلات مزمن همراه باشد؛ آیا این واقعاً زندگی آرمانی است؟
برای همین مهم است که تفاوت مفاهیم «امید به زندگی»، «طول عمر»، «لانجویتی» و «طول عمر سلامت» را بشناسیم؛ دانشی که به ما کمک می‌کند انتخاب‌های آگاهانه‌تری برای داشتن سال‌های بیشتر و سالم‌تر داشته باشیم.
امید به زندگی چیست و چه عواملی روی آن اثر می‌گذارند؟
امید به زندگی (Life Expectancy) میانگین سنی است که گروهی از افراد احتمالاً تا آن سن زنده می‌مانند و هیچ راهی برای پیش‌بینی دقیق مدت زمان زندگی یک فرد وجود ندارد. بنابراین، متخصصان بر اساس آمار جمعیت، میانگین تقریبی را محاسبه می‌کنند. برخی از عوامل وجود دارند که می‌توانند بر امید به زندگی تأثیر بگذارند:
- محل زندگی
- دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی
- دسترسی به مواد غذایی سالم و آب تمیز
- سابقۀ خانوادگی بیولوژیکی
- عوامل ارثی یا ژنتیکی
- سابقۀ پزشکی
- جنگ یا درگیری‌های مسلحانه
طول عمر انسان؛ بیشترین سن ممکن برای زندگی
طول عمر (Lifespan) حداکثر مدت زمانی است که یک فرد می‌تواند زندگی کند. در حال حاضر، حداکثر طول عمر انسان، ۱۲۲ سال است. کارشناسان این عدد را براساس طولانی‌ترین عمر یک فرد با تاریخ تولد قابل تأیید تعیین می‌کنند. دارندۀ این رکورد زنی فرانسوی است که در سال ۱۹۹۷ درگذشت؛ طول عمر برای مردان کمی کوتاه‌تر و متعلق به فردی ژاپنی است که در سال ۲۰۱۳ و در سن ۱۱۶ سالگی درگذشت.
لانجویتی؛ زندگی طولانی‌تر از میانگین
لانجویتی (Longevity) اصطلاحی است که برای زندگی طولانی‌تر از میانگین امید به زندگی به کار می‌رود. البته هدف تنها طولانی زندگی‌کردن نیست، بلکه به کیفیت سال‌های اضافه هم اشاره دارد. به همین دلیل معمولاً همراه با بحث طول عمر سلامت مطرح می‌شود.
امروزه در سراسر جهان، تعداد افرادی که بیش از میانگین عمر می‌کنند، رو به افزایش است. در سال ۲۰۰۰، تعداد افراد بالای ۷۵ سال، حدود ۱۵۲ میلیون نفر بود و این عدد تا سال ۲۰۲۳، تقریباً دو برابر شده و به عدد ۳۰۰.۸ میلیون نفر رسیده است.
طول عمر سلامت؛ سال‌های زندگی بدون بیماری مزمن
پیشرفت‌های پزشکی باعث شده انسان‌ها عمر طولانی‌تری داشته باشند، اما این همیشه به معنای سال‌های سالم و فعال نیست. اینجاست که مفهوم طول عمر سلامت (Healthspan) مطرح می‌شود: یعنی مدت زمانی که فرد می‌تواند بدون بیماری‌های مزمن و ناتوانی‌های وابسته به سن زندگی کند. برای مثال، ممکن است کسی ۹۰ سال عمر کند، اما اگر از ۶۰ سالگی با دیابت یا بیماری قلبی درگیر باشد، سال‌های زندگی سالم او فقط ۶۰ سال بوده است.
مقایسۀ امید به زندگی، طول عمر، لانجویتی و طول عمر سلامت در یک نگاه
چهار مفهوم «امید به زندگی»، «طول عمر»، «لانجویتی» و «طول عمر سلامت» اغلب با هم اشتباه گرفته می‌شوند. جدول زیر به‌صورت خلاصه نشان می‌دهد هر کدام دقیقاً چه معنایی دارند و چه چیزی آن‌ها را از هم متمایز می‌کند.
| مفهوم | تعریف | نکته کلیدی |
| امید به زندگی (Life Expectancy) | میانگین سال‌هایی که افراد یک جمعیت احتمالاً زنده می‌مانند | شاخصی آماری و جمعیتی، نه پیش‌بینی فردی |
| طول عمر (Lifespan) | بیشترین مدت عمر ممکن برای انسان | حداکثر ثبت‌شده ۱۲۲ سال (ژان کالمان) |
| لانجویتی (Longevity) | زندگی طولانی‌تر از میانگین امید به زندگی، با توجه به کیفیت سال‌ها | بیشتر به سبک زندگی و کیفیت سال‌های اضافه وابسته است |
| طول عمر سلامت (Healthspan) | سال‌هایی از زندگی که بدون بیماری‌های مزمن و ناتوانی سپری می‌شوند | مهم‌ترین شاخص برای کیفیت زندگی در سال‌های بالاتر |
امید به زندگی، طول عمر، لانجویتی یا طول عمر سلامت، کدام مهم‌تر است؟
هر چهار مفهوم برای درک روند زندگی انسان مهم‌اند، اما ارزش واقعی در «سال‌های سالم زندگی» نهفته است. طول عمر یا رکورد بیشترین سال‌های زندگی، بدون سلامت چندان معنایی ندارد. امید به زندگی یک شاخص جمعیتی است و لانجویتی نشان‌دهندۀ تجربه فردی از زندگی طولانی‌تر است؛ اما آنچه کیفیت زندگی ما را تعیین می‌کند، «طول عمر سلامت» است. به همین دلیل، تمرکز امروز پزشکی مدرن و رویکرد لانجویتی بیشتر بر افزایش طول عمر سلامت است؛ هدفی که کیفیت زندگی را به اندازه کمیت آن مهم می‌داند.
دیدگاهتان را بنویسید